Punjabi in het kort
Origine
Punjabi, ook wel gespeld als Panjabi, wordt gesproken in Zuid-Pakistan (West-Punjab) en Noord-India (Oost-Punjab).Het aantal sprekers wordt geschat tussen de 80 en 100 miljoen in 2013, afhankelijk van welke talen en dialecten tot de taal worden gerekend (Lewis, 2013). Punjabi behoort tot de Indo-Arische taalfamilie (subgroep van de Indo-Europese taalfamilie) en heeft de volgende origine: Figuur 1. Origine
Vormen en Dialecten Er is nogal wat onduidelijkheid over wat de standaardvorm van Punjabi is. Over het algemeen wordt aangenomen dat de standaardvorm is gebaseerd op het Majhi dialect, dat gesproken wordt in Lahore, Pakistan en in Amritsar, India (Bathia, 1993). Dit is ook de vorm die wordt gebruikt in de (klassieke) literatuur van Punjabi. Echter, de dialecten van Punjabi die gesproken worden in West Punjab (Pakistan) verschillen nog al van de klassieke geschreven vormen van het Punjabi (Tolstaya, 1981). Multani, Pothohari en Hindko, dialecten gesproken in de westelijke delen van Punjab, hebben fonologische en morfologische kenmerken die gelinkt kunnen worden aan Noordwest-Indische en Pakistaanse talen als Sindhi en Kasjmiri (Tolstaya, 1981). De oostelijke dialecten, inclusief de literaire vorm, lijken echter meer op Hindi (Tolstaya, 1981). Sommige onderzoekers geven dit dan ook aan als reden om de dialecten in West Punjab te classificeren als aparte taal: Lahanda (= westelijk) of West Punjabi (Tolstaya, 1981; Bathia, 1993). Echter, niet alle onderzoekers zijn het hier mee eens (Tolstaya, 1981; Bathia, 1993). Sprekers van Punjabi gebruiken in het westen en oosten dezelfde literaire vorm en veel Punjabi onderzoekers neigen er dan ook naar om Oost- en West- Punjabi te beschouwen als vormen van dezelfde taal (Tolstaya, 1981). Bovendien is er niet veel onderzoek beschikbaar naar de verschillende dialecten (Tolstaya, 1981; Bathia, 1993). Het ontbreken van consensus over dit ontwerp zorgt helaas wel voor veel onduidelijkheden in de literatuur, waarin niet altijd even duidelijk wordt aangegeven op welke vorm, dialect of versie van Punjabi de betreffende studie is gebaseerd. Op deze pagina zal worden uitgegaan van Punjabi, waarin zowel de oostelijke als westelijke vormen worden geïncludeerd, in navolging van de belangrijkste bronnen van Tolstaya (1981) en Bathia (1993). Waar mogelijk zal extra informatie gegeven worden over of het West- of Oost- Punjabi betreft. Echter, alternatieve interpretaties zijn mogelijk en over veel dialecten is weinig informatie beschikbaar. Om deze redenen is het van belang dat er advies wordt ingewonnen bij een tolk of expert uit dezelfde regio als het kind bij eventuele diagnose van een tweetalig kind met Punjabi als (een van de) moederta(a)l(en). Gebruik en sociolinguïstische status In Pakistan spreekt of verstaat ongeveer 60 miljoen mensen een vorm van Western Punjabi (Lewis et al., 2013), waardoor het tot de meest gesproken talen van Pakistan wordt gerekend (Pakistan Census, 1998). Het is echter niet de officiële taal van het land en wordt nog niet gebruikt en ondersteund door instellingen buiten het huis en de plaatselijke gemeenschap ("Pakistan", Lewis et al., 2013). Op een aantal universiteiten wordt er echter wel aandacht aan de taal en de bijbehorende cultuur geschonken, zoals op het Department of Punjabi van de University of the Punjab in Pakistan (Department of Punjabi, 2011). In India wordt Eastern Punjabi met name gesproken in de provincie genaamd Punjab, in het noorden van India, door ongeveer 28 miljoen mensen ("India", Lewis et al., 2013). Punjabi is de officiele taal van deze provincie, en behoort dus tot de vele officiële talen van India ("India", Lewis et al., 2013). De officiële talen die landelijk gelden in Pakistan en India zijn respectievelijk Urdu en Hindi ("India", "Pakistan", Lewis et al., 2013). In beide landen is Engels ook nog een officiële taal. In zowel India als Pakistan heeft Punjabi een mindere status ten opzichte van de officiële talen, al is dit verschil in status groter in Pakistan ("India", "Pakistan", Lewis et al., 2013). Punjabi wordt ook gesproken in landen waar veel Punjabi-sprekende immigranten uit Pakistan en India wonen, zoals de Verenigde Staten, Verenigd Koninkrijk, Canada en Australië. Hier is het Punjabi een minderheidstaal ("Panjabi, Western", "Panjabi, Eastern", Lewis et al., 2013). Schrift
Punjabi wordt door verschillende (religieuze) groepen geschreven met een verschillend alfabet. In India wordt Punjabi over het algemeen geschreven in het Gurmukhi alfabet, terwijl in Pakistan het Shahmukhi alfabet wordt gebruikt (Omniglot, 2014). Gurmukhi betekent letterlijk "uitgaande van de mond van een goeroe", een naam die verwijst naar de eerste gebruikers van dit alfabet, de religieuze leraren van het sikhisme (Tolstaya, 1981). Het alfabet bestaat uit 35 letters en wordt van links naar rechts geschreven (Tolstaya, 1981). Het schrift is een syllabisch schrift, wat betekent dat elk teken (op 3 tekens na) staat voor een een consonant plus de korte klinker /a/ (Tolstaya, 1981). Om andere klinkers dan /a/ te schrijven, wordt gebruik gemaakt van extra tekentjes die voor, achter, onder of boven de consonant worden geplaatst (Tolstaya, 1981). In India wordt nog een ander schrift gebruikt voor het schrijven van Punjabi, het Devanagari alfabet, wat gebruikt wordt voor Hindi (Bathia, 1993). Shahmukhi betekent letterlijk "uitgaande van de mond van een shah/koning" (Omniglot, 2014). Dit alfabet is een aanpassing van het Perzisch-Arabisch schrift, dat vaak wordt gebruikt door moslims en mensen in Pakistan, aangezien Arabisch en Urdu ook in dit Perzisch-Arabische schrift wordt geschreven (Bathia, 1993). Dit schrift wordt dan ook van rechts naar links geschreven (Omniglot, 2014). Rechts is een vergelijking te zien tussen het Shahmukhi en het Gurmukhi. Het bovenste teken is het Shahmukhi-teken, het teken daaronder het Gurmukhi-teken. Daaronder staat in Latijnse letters de benaming van de letter, en de corresponderende Latijnse letter. Tussen de blokhaken staat elke keer de betreffende klank geschreven in het Internationaal Fonetisch Alfabet. |