Fonologie
Prosodie: ‘Stress on ante-penultimate syllable’
De regel van het Macedonisch is dat de klemtoom op de derde lettergreep van het eind ligt. Als je echter op de dialecten gaat letten, kan de klemtoon iets per regio verschillen maar in de westelijke (meest bevolkte) regio is het altijd de derde syllabe van het einde. In de oostelijke regio’s is de plaats voor de klemtoon minder vast. In Griekenland en Albanië ligt de klemtoon op de voorlaatste syllabe (penultimate). Wanneer de meervoudsvorm een extra syllabe vormt, verplaatst de klemtoon naar de nieuwe ante-penultimate syllabepositie. Bij vraagzinnen is, net als in het Nederlands, een oplopende intonatie (rising intonation) richting het werkwoord of richting de vraag. Fonologie-Orthografie: Het alfabet dat het Macedonisch gebruikt, is voor het grootste gedeelte volgens het fonemisch principe uit het Servisch-Cyrillisch. De taal is erg fonetisch geschreven, vanuit de spelling van een woord is dus goed af te leiden hoe het woord uitgesproken dient te worden. Schwa-klanken worden weergegeven door een apostrof. Binnen in een woord wordt vaak een schwa-klank uitgesproken tussen verschillende medeklinkers. Er zijn 31 letters in het alfabethttp://makedonija.name/language (2014). Het Cyrillisch schrift heeft andere tekens, maar kan ook in Latijnschrift geschreven worden. Zie Macedonisch in het kort voor meer informatie over het Cyrillisch schrift. Klinkers: - Naast de 5 klinkers die wij in het Nederlands kennen, is de ‘Р’ in het Macedonisch ook een klinker (denk aan de in het Engels uitgesproken /r/). Dit is meestal het geval wanneer de ‘P’ gevolgd wordt door een medeklinker. Als deze klinker een initiële positie inneemt in een woord, wordt deze voorafgegaan door een apostrof. - De /r/ wordt als stemhebbende klinker gerealiseerd, in geleende woorden uit bijvoorbeeld het Engels kan de /r/ in finale positie voorkomen en als [ăr] worden uitgesproken, (tembr = timbre). - Onbeklemtoonde klinkers worden niet gereduceerd, ze klinken wel iets korter en bij informele spreekmomenten missen ze soms (verschillend per individu) stemhebbendheid. - De /-i/ in finale positie kan in sommige gevallen gerealiseerd worden als een /-j/. Net als in het Nederlands (saai). - Twee gelijke klinkers kunnen achter elkaar geplaatst worden (‘taa’ = ze, ‘sesii’ = sessies) deze klinkers worden als twee syllabes gerealiseerd. Wanneer een derde klinker aan het woord past, wordt deze in de meeste gevallen voorafgegaan door een /-j-/ (‘živeeja’ = leefden) - Het accent grave wordt gebruikt om homoniemen te onderscheiden (‘cè’= alles, maar ‘ce’ = zich/me) Medeklinkers: -/ɲ/ (њ), /ɟ/(ѓ) en /c/ (ќ) zijn medeklinkers waarbij je tijdens de uitspraak je tong plat tegen het harde gehemelte legt. - In finale positie worden stemhebbende klanken stemloos. - Als twee medeklinkers naast elkaar staan in het woord past de eerste medeklinker zich aan, wat betreft stemhebbendheid, aan de tweede medeklinker. Als de laatste medeklinker stemloos is wordt ook de eerste stemloos. De spelling verandert niet, alleen de uitspraak. Deze assimilatie kennen we in het Nederlands ook, denk aan het woord ‘asbak’, alleen kan de verandering in het Nederlands beide kanten op gaan (asbak wordt ‘aspak’of ’azbak’) - Medeklinker /r/ wordt als medeklinker uitgesproken als daaropvolgend een klinker in het woord komt. - Het foneem /n/ wordt als een /ŋ/ gerealiseerd voor de /k/ of /g/. Net zoals in het Nederlands (Maced. ‘Banka’ [baŋka] = Nederl. bank [baŋk]) - Stemhebbende medeklinkers /b, v, d, tʃ, g, ɟ/ (б,в,д,ч,г,ѓ) worden stemloos in finale positie. - De prefixen ‘bez-‘, ‘iz’-, ‘raz-‘ worden gespeld als bes-, is-, ras- voor č/š en uitgesproken als [beš - , iš -, raš -]. De prefixen /s-/, en /z-/, worden als [š] en [ž] uitgesproken als zij voor /č,3,š,ž/ komen te staan. Een dubbele /šš/ of /žž/ wordt vereenvoudigd naar een enkele /š/ of /ž/. ('izživee' [iživee] = (doorleven). |