Fonologie
Consonanten
Onderstaande tabel geeft de consonanten en hun uitspraak weer van het Hebreeuws. De klank aan de rechterkant van een cel is telkens de stemhebbende tegenhanger van de stemloze klank die links staat. Tabel 1: Consonanten van het Modern Hebreeuws Over een aantal consonanten moet een opmerking geplaatst worden:
Vocalen Het Modern Hebreeuws heeft vijf vocalen: /i/, /e/, /a/, /o/ en /u/. De uitspraak van de vocalen is afhankelijk van de positie in het woord en de omliggende syllabes. Daarnaast zijn er morfofonemische afwisselingen tussen de /i/ en de /e/, de /o/ en de /u/, de /e/ en de /Ø/, de /o/ en de /Ø/ en de /a/ en de /Ø/. De lengte van een vocaal wordt duidelijk gemaakt door het toevoegen van dit symbool: /ˀ/ of door het toevoegen van de /h/. Bijvoorbeeld: tavi -> taviˀi (brengen) en māpax -> mahpax (omwenteling). Diftongen Er zijn twee soorten diftongen die de uitspraak beïnvloeden. De eerste wordt Ashkenazi genoemd. Hierbij wordt de vocaal Tsere uitgesproken als een diftong. Bijvoorbeeld: pe(mond) pey (de letter /pe/). De tweede soort diftong is een spellingsuitspraak waarbij de vocaal /e/ gespeld wordt door gebruik te maken van de letter Yod, dit brengt semantische verschillen met zich mee binnen een woord. Bijvoorbeeld: more hamosad (het instituut van de leraar) en morey hamosad (de leraren van het instituut). Klemtoon De klemtoon neemt in het Hebreeuws een belangrijke plek in, zeker omdat bepaalde woorden, afhankelijk van de klemtoon, betekenisonderscheidend zijn. De klemtoon kan op de volgende twee manieren geplaatst worden:
In de volgende voorbeelden wordt het belang van de klemtoon in het Hebreeuws duidelijk: boker (cowboy) en bóker (ochtend) en racu (zij willen) en rácu (zij renden). Syllabestructuren De meest voorkomende syllabestructuren in het Hebreeuws zijn de consonant-vocaal (C-V) en de consonant-vocaal-consonant (C-V-C). Er beginnen in het Hebreeuws geen woorden met de /f/ en er eindigen geen woorden op de /p/ en de /b/. Wanneer er toch sprake is van een initiale /f/ of een finale /b/ of /p/ dan zijn dat leenwoorden. Clusters Initiale twee-consonantclusters komen veel voor in het Hebreeuws, zoals gdula (grootheid) en šlutit (plas). Er zijn condities waarbij initiale consonantclusters niet voorkomen. Dit is wanneer de eerste consonant een /l/, /m/, /n/, /r/ of /y/ is, wanneer de eerste consonant een gutturaal is, een vocaal met een /ˀ/ is of wanneer de eerste consonant een /h/ of een /x/ is, wanneer de tweede consonant een /ˀ/ bij zich draagt of een /h/. Ten slotte komt een initiaal consonantcluster ook niet voor wanneer de beide consonanten dezelfde articulatieplaats hebben. Enkele voorbeelden hiervan zijn:
Wanneer er een drie-consonantcluster voorkomt in het Hebreeuws, wordt de /i/ toegevoegd om het cluster te breken, zoals in btnuˀa -> bitnuˀa (verplaatsing). Ook mediale twee-consonantclusters komen veel voor in het Hebreeuws, zoals miškal (gewicht) en šilton (regering). Ook zijn er bij de mediale twee-consonantclusters uitzonderingen. Twee-consonantclusters zijn verboden wanneer de consonanten dezelfde articulatieplaats hebben of wanneer de eerste letter een gutturaal is. Een voorbeeld is:
Mediale drie-consonantclusters komen in het Hebreeuws zelden voor. Wanneer er wel een mediaal drie-consonantcluster voorkomt, duidt dit vaak op een leenwoord. Finale twee-consonantclusters komen zelden voor in het Hebreeuws, alleen bij de inflectie van de tweede persoon vrouwelijk in de verleden tijd, zoals katavt (zij schreef). Wanneer er buiten deze inflectie een finaal twee-consonantcluster voorkomt, duidt dit ook vaak op een leenwoord waarbij de laatste consonant een obstruent is. Er zijn geen twee-consonantclusters met een finale sonorant. Gutturalen De gutturale klanken (/ˀ/, /x/ en /h/) worden vaak toegevoegd om een vocaal te verlengen of een cluster te breken. De gutturale klanken nemen in het Hebreeuws een belangrijke plaats in. Gutturale vormen liggen in sommige woorden dicht bij een andere vorm, maar er treedt wel een verschil in betekenis op, zoals weergegeven in onderstaand voorbeeld.
|