Syntaxis
Woordvolgorde
Doordat het Roemeens een rijk naamvalsysteem heeft, is de woordvolgorde vrij. Dat wil zeggen dat er geen vaste woordvolgorde is en het Roemeens dus gebruik kan maken van zinnen volgens de woordvolgorde VSO, SVO, VOS, SOV en OSV. Het subject, object en andere betrokkenen in de zin worden duidelijk aan de hand van de uitgangen die worden gehanteerd. De volgende voorbeelden (vertaald: "John has eaten the apple pie") komen allemaal uit Alboiu & Motapanyane (2000, p. 20). Tabel 13. Woordvolgorde in het Roemeens. In het Nederlands is de woordvolgorde niet zo vrij en dit zou problemen kunnen opleveren voor Roemeense kinderen. Ook andere problemen kunnen een rol spelen bij het leren van de Nederlandse taal. Deze worden hieronder beschreven bij 'opbouw van de zinnen'.
Opbouw van de zinnen Volgens Coene (1995) zijn er in de Roemeense taal wel regels gebonden aan de vrije woordvolgorde. Als voorbeeld wordt gegeven dat een woordgroep in de datief (derde naamval) vóór een werkwoord wordt geplaatst, er verplicht een verwijzing moet volgen door middel van een persoonlijk voornaamwoord dat, gekeken naar geslacht en getal, overeenkomt met de woordgroep in de datief. Wanneer de woordgroep in de datief ná het werkwoord wordt geplaatst (dit is de meest gebruikelijke vorm in het Roemeens) mag deze wel verdubbeld worden met een persoonlijk voornaamwoord in de datief, maar is nu niet verplicht. In het Nederlands hoeven geen verwijzende voornaamwoorden te worden gebruikt (vgl 'de appeltaart heeft Lon gegeten' en ' Plăcinta cu mere, Ion a mâncat-o'), wat een probleem kan zijn voor Roemeense kinderen die het Nederlands lezen. Wanneer een persoonlijk voornaamwoord voorkomt in de accusatief (bijvoorbeeld: "Ik teken hem") en voorafgegaan wordt door het voorzetsel 'pe', moet naar dit voornaamwoord in het Roemeens ook dubbel verwezen worden in de zin. Dit wordt duidelijk gemaakt in het volgende voorbeeld: "L-am desenat pe el". Als het lijdend voorwerp in een Roemeense zin een onbepaald voornaamwoord betreft hoeft deze niet verplicht verdubbeld te worden in de zin, maar het is wel toegestaan. Het persoonlijk voornaamwoord wordt meestal weggelaten wanneer deze de nominatief is (Coene, 1995). Zo is het woord 'el' in de volgende zin weggelaten: "Este student." (Hij/zij is student). Het onderwerp wordt, ondanks dat dit element weggelaten kan worden, echter wel eens gebruikt om verwarring te voorkomen. In dit geval zou dat kunnen zijn omdat het niet duidelijk is of het onderwerp hier een man of een vrouw betreft, of omdat het voor de luisteraar niet duidelijk is om wie het gaat. In het Nederlands kan het onderwerp niet worden weggelaten. Het is daarom mogelijk dat een Roemeens kind dat Nederlands leert, omissie van het onderwerp in de zin laat zien. Opvallend is dat het bepaalde lidwoord in de Roemeense taal onderdeel is van het zelfstandig naamwoord (hier: plăcinta cu mere, de 'a' is het lidwoord dat hoort bij een zelfstandig naamwoord vrouwelijk enkelvoud). In het Nederlands is dit niet zo en dit zal daarom lastig zijn voor Roemeense kinderen. Bepaalde lidwoorden in het Roemeens zijn op alle fronten heel verschillend van het Nederlands, zoals in onderstaande tabel te zien is (gegevens afkomstig uit Coene (1995)). Tabel 14. Lidwoorden in het Roemeens. Het onbepaalde lidwoord 'een' bestaat ook in het Roemeens. Bij mannelijke en neutrale zelfstandige naamwoorden in het enkelvoud wordt 'un' gebruikt, zoals bij het mannelijke enkelvoud 'een hond' (un cîine) en het neutrale enkelvoud 'een vulpen' (un stilou). Het onbepaald lidwoord van vrouwelijke zelfstandige naamwoorden in het enkelvoud is 'o', bijvoorbeeld 'een kamer' (o cameră). Voor het meervoud bestaat, ongeacht het geslacht, één onbepaald lidwoord namelijk 'niște'. 'Niște' kan worden vertaald met het Nederlandse 'enkele' en wordt daarom eigenlijk altijd in het gebruik weggelaten: 'niște cîini' (enkele honden) wordt dan eenvoudigweg 'cîini' (honden). Het is daarom goed mogelijk dat Roemeense kinderen in het Nederlands bij zelfstandig naamwoorden in het meervoud het onbepaald lidwoord weglaten.
|