TOS in het Russisch
Kinderen met een Taalontwikkelingsstoornis (TOS) vertonen een ernstige vertraging in taalontwikkeling, bij afwezigheid van andere aantoonbare tekorten. Vooral wat betreft morfologie wijken kinderen met TOS af van normaal ontwikkelende kinderen. Omdat het Russisch wordt gekenmerkt door een zeer rijk morfologisch systeem, is het belangrijk om te weten wanneer kinderen afwijken van het normale ontwikkelingspatroon.
Onder het kopje ‘Verwervingsvolgorde’ zijn al enkele gevallen aangegeven die niet per definitie hoeven te duiden op een Specifieke Taalontwikkelingsstoornis. Verdere informatie over TOS in het Russisch zal hieronder besproken worden. Helaas is er tot op heden zeer weinig onderzoek gedaan naar TOS in het Russisch of is deze volledig in het Russisch beschreven. Een uitzondering hierop betreft een recent onderzoek van Tribushinina en Dubinkina (2012). Hierin wordt aangetoond dat verschillende aspecten van de productie van bijvoeglijke naamwoorden zijn aangetast door TOS en dat met name de morfosyntaxis van kinderen met TOS afwijkt van normaal ontwikkelende kinderen. Er komen enkele soorten morfosyntactische fouten naar voren die typerend zijn voor Russische kinderen met TOS. Ten eerste gaat het om congruentiefouten, waarbij het bijvoeglijk naamwoord qua vorm overeen moet komen met het zelfstandig naamwoord dat het modificeert. Met name in geslacht maakten de kinderen met TOS hier veel fouten in, wat eerdere bevindingen bevestigt dat vooral productie van geslacht is aangetast. TOS-kinderen vervangen in veel gevallen de minder frequente en fonologisch minder opvallende neutrale vorm door een mannelijke of vrouwelijke vorm. Daarnaast maken TOS-kinderen veel gebruik van ontwijkingsstrategieën, door foutief gebruik van negatieve bijvoeglijke naamwoorden en het vervangen van laagfrequente woorden door hoogfrequente. Een ander belangrijk resultaat uit dit onderzoek is dat kinderen met TOS die een morfologisch rijke taal leren een voordeel lijken te hebben boven kinderen die een morfologisch armere taal leren, zoals het Nederlands. Russische TOS-kinderen hebben aanzienlijk minder problemen met morfologie dan kinderen met TOS met een westerse moedertaal. Echter, zoals eerder beschreven, blijkt dat ook kinderen die een taal verwerven met een zeer rijk morfologisch systeem, in de beginfase nog geen gebruik maken van morfologie. Afwezigheid van morfologische markeringen hoeft dus niet zorgelijk te zijn, zoals ook eerder al werd benadrukt. Daarnaast geldt dat de morfologische ontwikkeling nog kan duren tot de leeftijd van ongeveer 8 jaar. Ander onderzoek toont aan dat lettergreepstructuur op dezelfde manier effect heeft op kinderen met TOS als op normaal ontwikkelende kinderen. Complexe lettergrepen zorgen voor meer problemen dan korte, eenvoudige lettergrepen. Wat dit betreft is de fonologische grammatica van TOS- kinderen dus niet anders dan die van normaal ontwikkelende kinderen. Echter, het blijkt dat het fonologisch geheugen en de fonologische grammatica van kinderen met TOS wat andere aspecten betreft wel aangetast wordt. Een voorbeeld hiervan is clusterreductie. Zoals eerder beschreven werd, maken oudere Russische kinderen vrijwel nooit fouten met clusters, zoals reductie, en dus zouden problemen met clusters kunnen wijzen op een taalontwikkelingsstoornis zoals TOS. Een veelvoorkomend kenmerk van TOS in het Nederlands is het weglaten van lidwoorden. In het Russisch kan het lidwoord echter vaak weggelaten worden. Wanneer een kind dit doet in het Nederlands, is dat dus geen reden tot zorg. Vrijwel al het onderzoek naar TOS in het Russisch is zeer recent. Er is echter nog steeds veel onderzoek nodig, gezien het feit dat het Russisch qua structuur en fonologie sterkt afwijkt van talen zoals het Nederlands en vorige studies dus niet zomaar gegeneraliseerd kunnen worden naar het Russisch. Vooral over de morfologie en fonologie van Russische kinderen met TOS is tot op heden te weinig bekend. |