Slotopmerking en literatuur
Diagnostisering van een taalontwikkelingsstoornis (TOS) bij meertalige kinderen is complex, en dient met de grootste voorzichtigheid plaats te vinden. Het risico op onder- of overdiagnostisering is aanzienlijk; zie voor meer informatie de pagina diagnostische materialen en meertaligheid. Indien bij een tweetalig kind de Nederlandse taalverwerving bijzonder vertraagd verloopt, is het van belang dat er differentiatie plaatsvindt tussen enerzijds het soort fouten dat mogelijk/waarschijnlijk voortvloeit uit de moedertaal en culture achtergrond van het kind (NT2-problematiek), en anderzijds fouten die gerelateerd kunnen zijn aan een taalontwikkelingsstoornis (TOS). Beide factoren – tweetaligheid en taalontwikkelingsstoornis – kunnen een vertragende invloed op de taalverwerving van het Nederlands hebben, volgens onderzoek van Orgassa e.a. (2008) onder Nederlands -Turkse kinderen. Omdat er weinig Pools wetenschappelijk onderzoek is naar TOS en meertaligheid, is het van belang om – naast de talige informatie over het Pools en de NT2-problematiek die voortvloeit uit de verschillen tussen het Nederlands en het Pools – ook kritisch te kijken, naar taalproducties in de moedertaal (Pools) van het kind. Voor het Pools is er een Poolse versie van de MAIN (Diagnostische Materialen) voorhanden; hiermee wordt de vertelvaardigheid van tweetalige kinderen – aan de hand van plaatjes – getoetst. Het is aan te bevelen om de test zowel in het Nederlands als in het Pools af te nemen. De geproduceerde Poolse zinnetjes – in de moedertaal van het kind – zouden, met de hulp van een tolk, nader geanalyseerd kunnen worden op talige elementen als fonologie – morfologie –syntaxis en op vertelvaardigheid (structuring van een verhaal). Daarnaast is er bij Kentalis een Poolse versie van een articulatiespel (Speakaboo) voor voorschoolse kinderen ontwikkeld. Ook kunnen de vragen uit vragenlijst (2) een leidraad vormen of de taalproductie in de moedertaal aanleiding geeft tot nader onderzoek. In geval van twijfel zou – met hulp van een tolk – een deel van de vragen uit Vragenlijst (2) – met voorbeeldzinnen – voorgelegd kunnen worden aan de ouders van het kind. Vragenlijst (2) heeft betrekking op fouten in de moedertaal van het kind: het Pools. Literatuur Baker, A. E., Don, J. & Hengeveld, K. (2013). Taal en taalwetenschap. Oxford: Wiley-Blackwell. Bielec, D.(2004). Intermediate Polish: A Grammar and Workbook. London/New York: Routledge. Brooks, M.Z. (1976). Polish reference grammar. Berlin: De Grutyer. Citko, B. (2008). Small clauses reconsidered: Not so small and not all alike. Lingua 118, 261-295. Dabrowska, E. (2008). The effects of frequency and neighborhood density on adult speakers’ productivity with Polish case inflections: An empirical test of usage-based approaches to morphology. Journal of Memory and Language 58, 931–951. Hout, A. van (2008). Acquiring perfectivity and telicity in Dutch, Italian and Polish. Lingua 118, 1740–1765. Krajewski, G., A.L. Theakston, E.V.M. Lieven & M. Tomasello (2011). How Polish children switch from one case to anotherwhen using novel nouns: Challenges for models ofinflectional morphology. Language and cognitive processes 26, 830-861. Łukaszewicz, B. (2006). Extrasyllabicity, transparency and prosodic constituency in the acquisition of Polish. Lingua 116, 1–30. McDaniel, D. & D. Lach (2003). The production system's formulation of relative clause structures: evidence from Polish. LanguageAcquisition 11, 63–97. McShane, M. (2009). Subject ellipsis in Russian and Polish.Studia Linguistica 63, 98–132. Orgassa, A. (2009). Specific language impairment in a bilingual context: The acquisition of Dutch by Turkish–Dutch learners. LOT Dissertation 220: Utrecht. Pawlak, A., J.S. Oehlrich & R.M. Weist (2006). Reference time in child English and Polish. First language 26(3), 281-297. Rutecka, O. (2004). Prisma miniwoordenboek: Pools-Nederlands, Nederlands-Pools. Utrecht: Het Spectrum. Sadowska, I. (2012). Polish: A Comprehensive Grammar. London/New York: Routledge. Swan, O.E. (2003). Polish grammar in a Nuthsell. Op 16 januari 2017 ontleend aan: http://www.skwierzyna.net/polishgrammar.pdf Wierzbicka, A. (1985). Different cultures, different languages, different speech acts. Polish vs. English. Journal of Pragmatics 9, 145-178. Naast de informatie uit bovenstaande artikelen is gebruik gemaakt van de reeds bestaande, uitgebreide Wikipedia-pagina over het Pools: http://nl.wikipedia.org/wiki/Pools. (d.d. 12-01-2012). Voor aanvullende algemene informatie over de Poolse taal is gebruik gemaakt van de website van prof.dr hab. Walery Pisarek ‘The Polish Language’, The counsil for the Polish Language: https://www.google.nl/#q=www.rjp.pan.pl |